Historia w pigułce

Syria to region o niezwykle bogatej historii. Trudno jest określić „rdzenną” ludność tego regionu gdyż, z powodu braku naturalnych granic, broniących krainę przed potencjalnymi najeźdźcami, była ona zajmowana na przestrzeni wieków przez wiele potężnych państw. Oznacza to, że etniczność i kultura tamtejszej ludności zmieniała się zależnie od państwa, które aktualnie kontrolowało ten region.

Starożytność

Najpewniej Syria zyskała na znaczeniu międzynarodowym dopiero wraz ze śmiercią Aleksandra Wielkiego w 323 r. p.n.e. Wtedy to znajdujące się na terenie Syrii miasto Antiochia stało się stolicą jednego z państw diadochów: Imperium Seleucydów. Wtedy też, region ten bardzo się rozwinął. Państwo Seleucydów upadło jednak ostatecznie około 63 r. p.n.e.,  a jego tereny, w tym Syria, zostały podzielone pomiędzy dwie nowe potęgi w regionie: Imperium Rzymskie i Partię. Później Syria stała się częścią Rzymu Wschodniego. Ostatecznie w 637 została zajęta przez muzułmanów.

Ruiny amfiteatru w Palmirze
Źródło: https://s.yimg.com/ny/api/res/1.2/kUfN..GYmlJzh7BBZwKCtQ-/YXBwaWQ9aGlnaGxhbmRlcjtzbT0xO3c9ODA
wO2g9NjAwO2lsPXBsYW5l/http://media.zenfs.com/en_us/News/afp.com/90a2e32fcff9ff8b4446de431c47e0c525d5e5b7.jpg

Wieki Średnie

Maksymalny zasięg państwa Abbasydów
źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e1/Abbasids850.png

Średniowiecze było okresem burzliwych zmian dla tej krainy. Niedługo po zajęciu Syrii przez muzułmanów, a dokładnie w 661r., potężny kalifat Umajjadów przeniósł swą stolicę do Damaszku, co uczyniło z Syrii centrum muzułmańskiego świata. Między innymi, dlatego drugą połowę VII w. i pierwszą VIII. nazywa się złotym wiekiem regionu. Znaczenie Syrii zmalało jednak w roku 750., kiedy to dynastia Abbasydów zajęła tereny należące do Umajjadów. Abbasydzi początkowo byli wasalami Umajjadów jednak dynastia tych pierwszych pochodziła od Abbasa ibn al-Muttaliba, jednego ze stryjów proroka Mahometa. Umajjadzi nie mieli tak „szlachetnych” korzeni, co czyniło z Abbasydów lepszych kandydatów do tytułu kalifa. Ostatecznie Abu al-Abbas Abd Allah, zwany też As-saffahem poprowadził skuteczną rebelię i ogłosił się kalifem. Przeniósł on w 750. roku stolicę z Damaszku do, Znajdującego się na terenie dzisiejszego Iraku, Bagdadu, przez co znaczenie Syrii w świecie zmalało. Wraz ze słabnięciem dynastii Abbasydów w kolejnych wiekach, Syria trafiała pod wpływy różnych muzułmańskich dynastii, w tym Fatymidów oraz Seldżukidów. 

W 1078, w wyniku pierwszej krucjaty, w regionie dominację zdobyli krzyżowcy, którzy założyli na jej terenie księstwo Antiochii i hrabstwo Trypolisu, krzyżowcy utracili jednak wszystkie swoje posiadłości w regionie do roku 1291. na rzecz nowej potęgi w regionie: państwa Mameluków ze stolicą w Kairze. Przez kolejne lata Syria była podzielona pomiędzy różne, muzułmańskie państwa, aż do roku 1516., kiedy to krainę tę zajęli Osmanowie.

Dzieje nowożytne

Podział Syrii podczas mandatu francuskiego

źródło: http://geocurrents.info/wp-content/uploads/2011/04/French-Syria-Map.jpg

Pod koniec panowania tureckiego w regionie, w XIX w. utworzył się skierowany przeciw Osmanom arabski ruch mający na celu wyzwolenie Syrii i utworzenie w niej niepodległego państwa. Podczas pierwszej wojny światowej arabscy powstańcy wspomogli siły Ententy w walce z należącym do Państw Centralnych Imperium Osmańskim. We wrześniu roku 1918. wojska brytyjskie ostatecznie odebrały region Turkom.

8 marca 1920 roku Syryjski Kongres Narodowy ogłosił powstanie Królestwa Wielkiej Syrii. Królem mianowany został Fajsal I. Nowo powstałe państwo Syrii zostało szybko zajęte przez Francję, która podzieliła dawne królestwo na mandaty.

Niepodległościowe dążenia Syryjczyków nie osłabły jednak. W 1936. r. rząd francuski obiecał nadanie Syrii pełnej niepodległości. Obietnice te jednak nie zostały spełnione z powodu wybuchu drugiej wojny światowej. Ostatecznie jednak, po zakończeniu wojny w 1946. r. Utworzono niezależną republikę Syrii. 

Zamach stanu - początki władzy totalitarnej

W 1947. z połączenia dwóch partii: Partii Odrodzenia Arabskiego oraz Arabskiej Partii Socjalistycznej, powstała partia Baas. W 1948. Syria wzięła udział w pierwszej wojnie z Izraelem, nie odniosła jednak większych sukcesów, mimo olbrzymich strat w ludziach.

Szukri al-Kuwatli
 Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/
thumb/2/21/Portrait_of_Shukri_al-Quwatli_in_1943.jpeg/
220px-Portrait_of_Shukri_al-Quwatli_in_1943.jpeg

W 1949, poprzez zamach stanu, władzy pozbawiony został ówczesny lider państwa: Szukri al-Kuwatli. Zastąpił go Gen. Husni az-Za’im. Mimo, że az-Za’im nawoływał do zreformowania kraju, by uczynić go bardziej świeckim oraz był zwolennikiem emancypacji kobiet, to sam został obalony w sierpniu 1949 r. przez pułkownika Samiego al-Hinnawiego. Kolejny zamach stanu odbył się już w grudniu tego samego roku. Władzę przejął wtedy pułkownik Adib asz-Sziszakli. Niestabilność w państwie doprowadziła do powstania w 1953. r. Frontu Narodowego Sprzeciwu, zrzeszającego organizacje opozycyjne. Wtedy też popularność zaczęła zdobywać partia Baas, głosząca ideę jedności arabów i potrzebę reform. 

W roku 1955. Junta Wojskowa została obalona. Przywrócono system demokratyczny. Na Prezydenta ponownie wybrano Szukri al-Kuwatliego, który w 1958. r. rozpoczął negocjacje z prezydentem Egiptu Gamalem Abdelem Naserem, których celem było połączenie obydwu państw w Zjednoczoną Republikę Arabską. Tak też się stało 22 lutego 1958 r. Socjalistyczna polityka Nasera nie spodobała się jednak Syryjczykom i 28 września 1961 r. Syria odłączyła się od ZRA. Prezydentem został wybrany Nazim al-Kudsi, który był zagorzałym przeciwnikiem socjalizmu. Dokonał on licznych reform i w swej polityce zwrócił się ku USA zamiast ZSRR. 28 marca 1962 r. Został on odsunięty od władzy poprzez zamach stanu. Odzyskał on jednak swoją pozycję pod koniec roku. Po tych wydarzeniach Kudsi próbował pojednać się z socjalistami - z partią Baas na czele. Nie udało mu się to jednak. 8 Marca 1963 r. partia Baas dokonała zamachu stanu i przejęła władzę.

Szymon Zdanowicz

Bibliografia:
[1] Żebrowski Janusz, Dzieje Syrii. Od czasów najdawniejszych do współczesności., Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2011, 978-83-61203-75-9