Kurdowie

Gdy omawiany jest konflikt w Syrii często przywoływana zostaje wciąż nierozstrzygnięta kwestia największej bezpaństwowej grupy etnicznej na świecie – Kurdów. Ten lud pochodzenia indoeuropejskiego pomimo niezliczonych lat wpływów obcych narodów oraz kultur zachował swoją odrębność, obyczaje oraz język. Ich obecność na bliskim wschodzie niejednokrotnie wpływała na przebieg stosunków międzynarodowych w rejonie, kształtując obraz tego obszaru jakim znamy go dziś.

Współcześnie populację Kurdów szacuje się na ok. 30-40 milionów, z czego większość mieszka w: Turcji (14-20 mln), Iranie (8-12 mln), Iraku (gdzie znajduje się autonomiczny region Kurdystanu –5-9 mln), oraz Syrii (2-4 mln). W większości są wyznawcami islamu sunnickiego, w mniejszym stopniu również Alewitami, Ahl-e hakk oraz Jazydami. Posługują się językiem kurdyjskim z rodziny języków indoeuropejskich, który posiada wiele dialektów oraz trzy systemy pisma: arabskie, łacińskie, oraz rzadziej występującą cyrylicę.

Kurdowie na Bliskim Wschodzie

Źródło: http://www.aljazeera.com/mritems/Images/2017/5/22/688d674c860842bc85f9ac2819089d4c_6.png

Kurdowie na przestrzeni wieków

Kurdowie za swoich protoplastów uznają starożytny lud Medów zamieszkujący tereny współczesnego północno-wschodniego Iranu, którzy podbili w roku 612 p. n. e. stolicę Asyrii – Niniwę. Założyli oni ok. 700 roku p. n. e. państwo, które przetrwało do 549 roku p. n. e., gdy zostało podbite przez imperium Achemenidów. Słowo „Kurd” od czasów Sassanidzkich aż do XVII wieku oznaczało ludzi wywodzących się z północno-zachodniego Iranu, w związku z czym wielu dynastiom jak na przykład Marawanidzkiej czy Ajjubidzkiej (którą założył Saladyn) przypisywane są kurdyjskie korzenie. Owe rody upadły pod naporem Turków seldżuckich, a w późniejszym okresie ich tereny zajęte zostały przez Safawidów. Irańska dynastia utraciła je w 1514 roku na rzecz Imperium Osmańskiego, pozostając aż do końca I wojny światowej pod kontrolą Turecką.

Z początku władza na tych ziemiach sprawowana była przez lokalnych władców, lecz początek XIX wieku przyniósł zmianę w polityce Osman, którzy zaczęli odsuwać Kurdów od władzy, co skutkowało mnogimi powstaniami, spośród których najistotniejszym jest pierwszy zryw o charakterze narodowym z roku 1880 pod przywództwem Sheika Ubeydullaha. Na podstawie traktatu pokojowego w Sèvres z 1920 roku, przyznającego Kurdom autonomię, proklamowali oni w 1921 roku Królestwo Kurdystanu, które ze względu na nowoodkryte na jego terenie złoża ropy przetrwało jedynie do roku 1924, gdy zostało podzielone między Turcję, Persję, Wielką Brytanię oraz Francję. Ostatnim epizodem quasi-państwowości Kurdów była Republika Mahabadzka będąca marionetkowym państwem ZSRR, która istniała tylko od 22 stycznia do 15 grudnia 1946 roku.

Prześladowany naród

Obszar kontrolowanej przez Kurdów Rożawy

Źródło: https://en.wikipedia.org/wiki/Democratic_Federation_of_Northern_Syria

Kurdowie ze względu na swoje nieustające próby w dążeniu do niepodległości często stawali się obiektem szykanowań, a nawet zbrodni ze strony państw, na terenach których zamieszkują (m. in. za rządów Saddama Huseina). Ich dyskryminacja w Syrii trwa od momentu założenia Mandatu Syrii i Libanu w 1962 roku. Do dnia dzisiejszego nie zostali oni oficjalnie uznani przez rząd, który jednocześnie prześladuje ich m. in. poprzez zakaz wydawania książek oraz nauczania w języku kurdyjskim. W związku z sytuacją, w jakiej się znajdują, od zawsze wykorzystywali każdą sposobność do wzniecania powstań przeciw sprawującymi nad nimi kontrolę państwami, co uczynili również w roku 2012, gdy 19 lipca Powszechne Jednostki Samoobrony – zbrojne ramie reprezentującej interesy kurdyjskie Partii Unii Demokratycznej, zajęło miasto Ajn al-Arab w północnej Syrii. Milicja w następnych miesiącach zajmowała kolejne miasta doprowadzając do przejęcia kontroli nad niemal całym obszarem północnej Syrii do końca 2012 roku. 9 stycznia 2014 roku oficjalnie proklamowana została Rożawa – autonomiczny region na terenach okupowanych przez Kurdów, którzy wraz z innymi mieszkańcami zajmowanych ziem dążą do pełnej federalizacji Syrii, przygotowując demokratyczne podwaliny pod przyszły rząd. 

Za głównego przeciwnika uznają oni przede wszystkim organizacje islamistyczne – przede wszystkim Państwo Islamskie oraz Tahrir al-Sham, które stanowią obecnie największe bezpośrednie zagrożenie dla ich bezpieczeństwa. Drugą palącą kwestią pozostaje rola Turcji w konflikcie, o której mówi się, że pod pretekstem pomocy syryjskim rebeliantom w rzeczywistości ma zamiar położyć kres zwolennikom Partii Unii Demokratycznej wspieranym zarówno przez USA, Iran jak i Rosję. 

Pogromcy ISIS

Oddział kurdyjskich żołnierzy z flagami Kurdystanu
https://www.strategic-culture.org/images/news/2016/02/24/or-36878.jpg

Kurdowie uznawani są za jedną z najskuteczniejszych i najlepiej zorganizowanych spośród stron walczących w syryjskiej wojnie domowej. Ich działania przyniosły względny spokój oraz stabilizację w regionie, skutecznie zwalczając wojska Państwa Islamskiego. Największym ich problemem pozostaje położenie deklarowanego przez nich niepodległego Kurdystanu, który miałby się znajdować na bogatych w ropę naftową terenach, co bezpośrednio wpływa na negatywne stosunki z czerpiącymi z nich korzyści Turcją, Syrią, Irakiem oraz Iranem. 

Michał Chmielnicki

Bibliografia:

Bogdan Składanek – Historia Persji. Tom I-III, Dzieje Orientu, 2008

http://www.middleeasteye.net/news/analysis-kurds-syria-rojava-1925945786

https://www.wprost.pl/swiat/10099281/turcja-rozpoczela-dzialania-przeciw-kurdom-w-syrii-moskwa-reaguje.html

http://www.newsweek.pl/swiat/wojna-w-syrii-najwazniejsze-informacje-wszystko-co-musisz-wiedziec-o-wojnie-w-syrii,artykuly,380691,1.html

http://www.bbc.com/news/world-middle-east-29702440

http://www.bbc.com/news/world-middle-east-http://www.bbc.com/news/topics/cp7r8vgl2y7t/kurds&link_location=live-reporting-correspondent

http://www.bbc.com/news/world-middle-east-http://www.bbc.com/news/topics/cp7r8vgl2y7t/kurds&link_location=live-reporting-story